پس از توافق هسته ای 14 جولای میان ایران و شش قدرت جهانی، یکی از مسائلی که به شدت در رسانه های کشورمان مورد بحث قرار گرفته صنعت خودرو کشور است.
به منظور درک اهمیت صنعت خودرو برای اقتصاد ایران برخی از حقایق مهم را در این خصوص باید در نظر داشت. ایران بزرگ ترین تولید کننده خودرو در خاور میانه است. قبل از تحریم های اقتصادی این کشور یازدهمین تولید کننده بزرگ خودرو در جهان بود. بخش خودرو، دومین صنعت کشور در ایران پس از نفت است و بیش از 700 هزار کارگر در کارخانه های خودروسازی ایران مشغول به کار هستند.
به گزارش المانیتور؛ تحریم های غرب نه تنها پیشرفت این صنعت را متوقف کرد، بلکه به تولید و نظام قیمت نیز ضربه زد. تولید به دلیل تحریم ها کاهش یافت در حالی که قیمت اتومبیل حدود 300 درصد افزایش چشم گیر یافت. خروجی خودرو از 1.5 میلیون دستگاه در سال به کمتر از 700،000دستگاه کاهش و از همه مهم تر این که کیفیت ساخت خودروها نیز تنزل یافت.
واضح است که تحریم ها اثر مخربی بر این بخش از صنعت ایران داشته اند. با این حال توافق هسته ای که با دو سال مذاکرات فشرده و سرسخت در دوران دولت روحانی همراه بود موجب تمرکز بر روی احیای دومین صنعت بزرگ کشور خواهد شد.
در همین باره معاون وزیر صنعت ایران در نشستی با یک هیأت اقتصادی سوئیس اعلام کرد ایران در نظر دارد تا بر اساس طرح برنامه ریزی شده قبلی ظرفیت تولید را در این بخش به 3 میلیون خودرو تا سال 2021 برساند. وی همچنین تاکید کرد که به منظور دستیابی به این هدف، ایران به همکاری با شرکت های بین المللی تولید خودرو نیاز دارد.
با این وجود در حالی که ایران به تولید خودرو در داخل کشور خودش می بالد تحت وابستگی زیادی به قطعات وارداتی است. صنعت خودرو این کشور نیازمند واردات قطعات کامپیوتری و سایر قطعات حساس خودرو از خارج است. در نتیجه تحت تاثیر تحریم های غرب، سازندگان خودرو در ایران از طریق همکاری با شرکت های چینی مجبور به تامین نیازهای خود شدند.
علی رغم این مسائل خودروسازان غربی که متضررترین شرکت های دوران تحریم بودند؛ هم اکنون درصدد جبران عقب ماندگی چند سال اخیر برآمده اند. سایت مجله تجاری - اقتصادی «فورچون» در این باره آورد: «مهم ترین دلیلی که سیاستمداران اروپایی را مشتاق به تعامل با ایران می کند فشار خودروسازان این قاره است. خودروسازان فرانسوی مانند رنو، پژو، سیتروئن که رهبر بازار ایران قبل از تحریم های اعمال شده بودند، مشتاق به شروع کسب و کار در این کشور شده اند.» در بین خودروهای فرانسوی رنو تاحدودی در بازار ایران مانده بود و حداقل روزی ۵۰ دستگاه خودرو تولید کرد. سایر کشورهای اروپایی نیز مشتاق این حضور هستند. «سرجیو مارچیونی» مدیر اجرایی گروه فیات کرایسلر که در پی اعمال تحریم های غرب فروش آن در سال 2012 به طور کامل متوقف شد، نیز حضور در بازار ایران را یک فرصت استثایی دانسته است.
شرکت آلمانی فولکس واگن که در حال حاضر یکی از گزینه‌های احتمالی برای همکاری مشترک با ایران است در طول سال‌های 2001 تا 2013 با اختصاص 60 درصد ظرفیت خود به تولید خودروهای دیزلی، سیاست تولید خودرو پاک را دنبال می‌کند و برای بازار ایران بسیار جذاب است. به طور میانگین برندهای اروپایی در یک دهه اخیر 50 درصد از ظرفیت تولیدی خود را به خودروهای دیزلی اختصاص داده‌اند که علت اصلی این موضوع نیز کاهش آلایندگی و کاهش قیمت تمام شده بوده است. این درحالی است که سایر شرکت های خودروساز آسیایی نیز به این تاخت و تاز دامن زده اند.
با خلاء ایجاد شده در صنعت خودرو ایران به دلیل فشار تحریم های غرب، چین که بازار مناسبی را به دست آورده بود هم اکنون با چالش بزرگی مواجه شده است و امکان کاهش فعالیت هایش دربازار ایران بوجود آمده است؛ چراکه غول خودرو غربی در حال آماده سازی برای ورود دوباره خود به ایران است. مقامات ایرانی و رسانه ها به خوبی از این درگیری قریب الوقوع آگاه هستند. تیتر یک رسانه ایرانی در این خصوص قابل تامل بود که نوشت: "اعلام جنگ خودروسازان غربی علیه چین: رقابت بر سر بازار ایران."
با وجود چالش های بسیاری که در این زمینه وجود دارد، به نظر می رسد مجموعه بخش خودروسازی ایران به تدریج به مسیر رشد خود باز می گردد و خودروسازان ایرانی می خواهند با طرح های مشترک نه تنها صرفا یک مقصد برای محصولات خارجی بلکه یک مرکز منطقه ای برای تولید و صادرات ماشین باشند.
منبع: موج