هر گونه کپی برداری کامل یا بخشی از مطالب این سایت در سایر سایت های اینترنتی، نشریات کاغذی، شبکه های اجتماعی و ... حتی با ذکر منبع ممنوع و فقط با اجازه کتبی از «خبرماشین» بلامانع است. 

نوشته: مهندس جواد علیپورصدری - «مجله ماشین» | با فرا رسیدن فصول سرد سال، استفاده از ضدیخ در خودروها افزایش می‏ یابد ولی متأسفانه بیشتر مصرف‏ کنندگان این محصول، آگاهی کافی در مورد ضدیخ و چگونگی مصرف آن ندارند. در این نوشتار به شرح نکات مهمی پرداخته ‏ایم که برای انتخاب ضدیخ مناسب باید در نظر گرفت و همچنین قیمت انواع ضدیخ در ادامه آمده است.

مهم‏ ترین مشخصات یک سیال خنک کننده استاندارد

به‏طور کلی سیال خنک‏ کننده موتور که به ضدیخ معروف شده است علاوه بر جلوگیری از انجماد مایع موجود در رادیاتور، از خوردگی قطعات و قسمت‏ های مختلف درگیر در سیستم خنک‏ کننده پیشرانه خودرو ممانعت کرده و ضمناً موجب جلوگیری از جوش‏ آوردن آن می ‏شود. بنابراین بر خلاف تصور موجود، لازم است تا این مایع در تمام ماه ‏های سال درون رادیاتور اتومبیل باشد. خصوصیات زیر از جمله مهم‏ ترین مشخصات یک سیال خنک کننده استاندارد برای موتور محسوب می ‏شوند:

- نقطه جوش بالا
- نقطه انجماد مناسب و قابل کنترل
- خورندگی کم
- انتقال حرارت بالا
- پایداری شیمیایی بالا
- قابلیت اختلاط با آب مناسب
- عدم آتش‏گیری و سمیت کم
- سازگاری با محیط زیست و سرعت تجزیه مناسب توسط میکروب ‏ها
- قیمت مناسب 

اجزای تشکیل دهنده ضدیخ

سیال ضدیخ از ترکیب یک سیال پایه که معروف‏ترین آنها مونو اتیلن گلایکول (Mono Ethylene Glycol) نام دارد با مواد افزودنی جلوگیری کننده از خوردگی، زنگ زدگی، کف کردن و بهبود دهنده کیفیت، در کنار آب و رنگ تشکیل شده است. به طور کلی اجزای تشکیل دهنده سیال خنک کننده موتور عبارتند از: سیال پایه، بازدارنده ‏های ضدخوردگی، مواد ضدکف، آب و رنگ مخصوص که این رنگ بسته به سلیقه و استاندارد هر سازنده متفاوت است. 
همانطور که گفتیم یکی از وظایف اصلی ضدیخ، جلوگیری از خوردگی در اجزای موتور است. علاوه بر این ضدیخ هم زمان با دفع حرارت تولید شده، تعادل حرارتی را در کل موتور برقرار می‏ کند و همچنین ظرفیت حرارتی آب را افزایش داده و ترکیبات موجود در آن از تشکیل رسوبات ناشی از املاح آب در داخل موتور و رادیاتور جلوگیری می‏ کند.
استفاده از آب خالص برای انتقال حرارت داخلی موتور به رادیاتور، مشکلاتی را در پی دارد. برای مثال با توجه به نقطه انجماد (صفر درجه سانتی‏گراد) و نقطه جوش (100 درجه سانتی‏گراد)، آب در دماهای کم یا زیاد، کاربرد خود را به عنوان مایع خنک کننده از دست می ‏دهد و از طرف دیگر در شرایط کارکرد دمایی موتور، به اندازه‏ ای گرم می ‏شود که در قطعات مختلف، موجب بروز خوردگی شدید می‏ شود. خوردگی ‏های رایج در سیستم خنک‏کننده عبارتند از:

- مس و آلیاژهای آن (موجود در رادیاتور)
- آلومینیم و آلیاژهای آن (واتر پمپ و رادیاتورهای جدید)
- چدن (موجود در پوسته موتور) 
- فولاد (پیچ‏ها و برخی قطعات فولادی)
- لحیم (موجود در اتصالات رادیاتور)
- لاستیک ‏ها (در بخش‏های انتقال مایع)

ضدیخ استاندارد

ضدیخ استاندارد به گونه‏ای تهیه می‏شود که اثر نامطلوب روی قطعات یاد شده ندارد و به دلیل اهمیت حفظ موتور از خوردگی، در تمام طول سال مورد استفاده قرار می‏ گیرد. به همین جهت بیشتر تولیدکنندگان این ترکیب شیمیایی، از آن به عنوان ماده «ضدیخ، ضدجوش و ضدخوردگی» یاد می ‏کنند.
ضدیخ‏ ها از نظر کیفی به دو دسته اصلی تقسیم می ‏شوند:
۱) ضدیخ‏ های پایه معدنی: عمده ‏ترین نوع ضدیخ موجود در بازار و پرمصرف ‏ترین آن است و زمان کارکردشان در موتور حداکثر دو سال است. 
۲) ضدیخ ‏های پایه آلی: به دلیل نوع مواد افزودنی مورد استفاده در آنها، دارای طول عمر طولانی‏ تر و سازگاری بیشتر با قطعات مختلف موتور نسبت به ضدیخ ‏های معدنی هستند.

نکات ضروری استفاده از ضدیخ

قبل از افزودن ضدیخ به رادیاتور بهتر است اقدامات زیر صورت گیرند:

- اختلاط 50 درصد از ضدیخ با آب مناسب درون یک ظرف تمیز، این میزان از محلول تا دمای منفی 34 یخ نمی ‏بندد. روند مقاومت ضدیخ در مقابل انجماد تا نسبت 70 درصد ضدیخ به 30 درصد آب ادامه می‏ یابد اما پس از آن دوباره افت کرده و خاصیت خود را از دست می ‏دهد.
- افزودن محلول به داخل رادیاتور تا پرشدن کامل آن
- روشن کردن موتور جهت اطمینان از عملکرد ترموستات و واتر پمپ
- هواگیری سیستم در صورت نیاز
- اطمینان از وجود حجم کافی محلول در رادیاتور 

برای دستیابی به بهترین کارآیی و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم خنک ‏کننده موتور خودرو، توصیه می ‏شود‏ کنترل‏های زیر نیز به تناوب انجام شوند:

- بازرسی و کنترل سیستم خنک کننده 
- کنترل غلظت ضدیخ- ضدجوش در ابتدای هر فصل
- کنترل شرایط ضدیخ- ضدجوش از نظر آلودگی 
- کنترل سیستم از نظر نشتی
- بازرسی درپوش و لوله متصل به درپوش رادیاتور
- بازبینی لوله‏ ها
- کنترل تسمه پروانه یا موتور آن
- کنترل ترموستات در صورت افزایش و کاهش بیش از حد دمای آب رادیاتور
- شستشوی کامل رادیاتور با آب
- انجام تعمیرات مکانیکی در صورت نیاز
- اطمینان از سلامت مخزن سیال خنک‏ کننده

چنانچه کارهای گفته شده با دقت و صرف وقت لازم صورت گیرند، با درصد بالایی از اطمینان می‏توان فصل سرد زمستان را بدون هیچ مشکلی در مورد بروز یخ ‏زدگی در موتور پشت سر گذاشت. 

قیمت انواع ضدیخ