آشنایی با قوانین، مقررات و اصطلاحات رایج در مسابقات فرمولا وان (قسمت1)

*هر گونه استفاده و نقل این مطلب و یا حتی بخش هایی از آن در سایر رسانه ها، شبکه های تلویزیونی و رادیویی، فضای مجازی (وب سایت ها)، مجلات و روزنامه ها (به ویژه نشریات خودرویی) به هر صورت بدون اجازه کتبی مدیر مسئول «مجله ماشین» ممنوع و پیگرد قانونی دارد.

نوشته: سیدمحمد سید نبوی، پژوهشگر و کارشناس بخش موتور اسپرت «مجله ماشین»

«خبرماشین» - همانند زمینه های مختلف می‌توان برای بیشتر کلمات مورد استفاده در فرمول 1 نیز معادل‌سازی نمود. اما فرمول 1 ورزشی بین المللی و زبان مورد استفاده در آن انگلیسی بوده و بیشتر رسانه های پوشش دهنده فرمول 1 از کشورهای مختلف بجای استفاده از کلمات معادل از کلمه اصلی استفاده میکنند. در نتیجه اگر قصد پیگیری اخبار و بررسی های فنی و تخصصی مربوط به فرمول 1، در اینترنت و سایر رسانه ها را دارید بهتر است با کلمات انگلیسی مورد استفاده در فرمول1 آشنا شوید.

Formula 1: فرمول 1 بالاترین سطح ورزش های موتوری از نظر تکنولوژی، رقابت و محبوبیت.

"فرمولا" به معنی مجموعه ای از قوانین است که تمامی خودروهای شرکت کننده باید با این مجموعه همخوانی داشته باشند و عدد "یک" یادآور بالاترین سطح ورزش های موتوری است.

هرSeason  یا فصل فرمول 1 از مجموعه Race یا مسابقاتی موسوم به گرند پری Grandprix (مسابقه بزرگ) تشکیل شده که در پایان زمستان هر سال آغاز گشته و در اواخر پاییز پایان میابد.

چرا و چگونه طرفدار فرمول 1 شویم؟ 

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خبرماشین»، فرمول 1 بارزترین پیوند ورزش و تکنولوژی است، از این رو هم برای طرفداران ورزش و رقابت و هم برای علاقه‌مندان به تکنولوژِی میتواند جذاب باشد. رقابت در ورزش فرمول1 ترکیبی از رقابت رانندگان و اتفاقاتی که بر روی پیست مسابقه رخ میدهد با رقابت تاکتیکی و اسراتژیک و مهندسی تیم ها است. پس برای لذت بردن از فرمول 1 و پیگیری آن بهتر است هرچه بیشتر با جنبه تاکتیکی و تکنولوژیک آن آشنا شده و توان درک و تحلیل استراتژی مورد استفاده تیم ها و رانندگان  در زمان مسابقه را پیدا کنیم.

آمار و ارقام طرفداران و پیگیری کنندگان فرمول 1 نشان دهنده جذابیت ذاتی آن است. فرمول1 پس از فوتبال پرتماشاگرترین ورزش دنیا بوده و هر گرندپری بیش از 600 میلیون نفر تماشاگر تلویزیونی دارد و طبق آمار، فصل 2001 فرمول 1 بیش از 54 میلیارد بیننده تلویزیونی داشته است. با این تفاوت که ورزش فوتبال از صدها تیم ملی و هزاران تیم باشگاهی و صدها لیگ و تورنمنت ملی و بین المللی تشکیل شده است در مقایسه با فرمول 1 که در فصل 2013 شامل 19 مسابقه،11 تیم و 22 راننده بوده که تنها 2 تا 3 تیم توان رقابت بر سر قهرمانی را دارا است.

اما برای هیجان و جذابیت بیشتر بهتر است تیم یا راننده  مشخصی را برای طرفداری انتخاب کنید.اگر بتازگی تیم فوتبال مورد علاقه خود را از بارسلونا به "بایرن مونیخ" تغییر داده و از ورزش تنها به جنبه برد آن علاقه دارید بهتر است تیم های Redbull و Ferrari را انتخاب کنید. ردبول موفق ترین تیم سالهای اخیر و فراری پرافتخارترین تیم مسابقات صاحب بیشترین بودجه در میان تیم های حاضر بوده و شانس بیشتری برای قهرمانی دارند. تیم Mclaren از نظر بودجه پس از ردبول و فراری قرار داشته و پس از فراری پرافتخارترین تیم فرمول 1 و به نوعی "ورزشی ترین" تیم قوی بحساب می آید. با فرازونشیب های سال‌های اخیر مکلارن از جمله از دست دادن قهرمانی 2012 با وجود داشتن سریعترین اتومبیل و راننده طرفداری از این تیم دوست داشتنی اعصاب پولادین می خواهد.

اگر خواهان هیجان بیشتر بوده و تحمل روزهای سخت و همراهی با پیشرفت قدم به قدم تیمتان را دارید تیم های Mercedes AMG و Lotus با میزان بودجه و تعداد پرسنل کمتر اما با روند رو به رشد خوب و راننده های دوست داشتنی و هیجان انگیز گزینه های مناسبی هستند.کارخانه لوتوس در Enstone انگلستان در 19 فصل گذشته صاحب چهار مقام قهرمانی شده (فصل های 1994 و95 با نام بنتون به رانندگی میشائیل شوماخر و فصل 2005 و 2006 با نام رنو و به رانندگی فرناندو آلونسو) و امسال نیز با داشتن کیمی رایکونن دوست داشتنی و با وجود سرعت خوب و داشتن بهترین مدیریت تایرها در کورس قهرمانی حضور جدی دارد.

کارخانه مرسدس در Brackley تاریخچه کم افتخارتری دارد اما پس مالکیت مرسدس در سال 2010 و با سرمایه گذاری زیربنایی از جمله ساخت تونل باد و شبیه ساز پیشرفته و با وجود تیم فنی قوی شامل راس براون،باب بل،آلدو کاستا،جف ویلیز،پدی لوو که هر کدام سابقه مدیریت فنی در پرونده خود دارند رو به پیشرفت بوده و امیدوار به رقابت بر سر قهرمانی فصل 2014 میباشد.هرچند در فصل جاری نیز با وجود کسب 4 پل پوزیشن از 6 گرندپری اتومبیلی سریع در اختیار داشته و در صورت حل مشکل تایرهای عقب و بهینه سازی مناسب در طول فصل رقابت بر سر قهرمانی دور از دسترس لوئیز همیلتون و نیکو رزبرگ نیست.

هواداری از تیم پرافتخار اما افول کرده Williams و تیم های میانه جدولی در حال پیشرفت مانند Force India و Sauber  نیز جذابیت و هیجان خاص خود را میتواند داشته باشد.

تاریخ نشان داده قوی ترین و پرافتخارترین تیم های دوران از جمله 5 قهرمانی فراری و شوماخر از 2000تا2004 ، 6 قهرمانی مکلارن از 1984تا1991 ،5 قهرمانی ویلیامز از 1992 تا 1997 ، قهرمانی ردبول از 2010 تا 2012 پس از یک دوره چند ساله سرمایه گذاری و پیشرفت مستمر بدست آمده اند.بنابراین بر روی کاغذ برای همه تیم ها در صورت وجود سرمایه مالی و فنی مورد نیاز ،میتوان شانس پیشرفت و مبارزه برای قهرمانی را در نظر گرفت.

FIA فیا: فدراسیون بین المللی اتومبیلرانی که مسئول جنبه های ورزشی و قانوگذاری فرمول 1 و سایر رشته های موتور‌اسپرت است.

Grandprix گرندپری: یا مسابقه بزرگ عنوانی است برای مسابقات تشکیل دهنده هر فصل فرمول 1 .هر گرندپری شامل 3 بخش مختلف در روزهای جمعه،شنبه ویکشنبه است.

Practice تمرین: هر گرندپری شامل 3 مرحله تمرین P1, P2, P3 است،تمرین صبح و بعد از ظهر جمعه هر کدام به مدت 1.5 ساعت و تمرین صبح شنبه بمدت 1 ساعت برگزار می گردند.

تمرین اول و دوم گرندپری موناکو در روز پنجشنبه برگزار می گردد.

Qualifying کوالیفایینگ: مرحله زمان‌گیری یا تعیین خط که در روز شنبه برگزار شده و با توجه زمان انفرادی هر راننده جایگاه او را در شروع مسابقه تعیین می کند.

هر کوالیفایینگ شامل سه مرحله Q1,Q2,Q3 است.در Q1 که 20 دقیقه به طول می انجامد 6 راننده کندتر حذف میگردند و سایرین بمدت 15 دقیقه Q2 را برگزار کرده و در نهایت 10 راننده سریعتر Q3 را برگزار کرده تا ضمن رقابت بر سر پل پوزیشن ترتیب شروع مسابقه را مشخص کنند.

قانون 107%:چنانچه زمان کوالیفایینگ راننده ای کمتر از 107% زمان پل پوزیشن باشد اجازه شرکت در مسابقه را پیدا نمی کند.

Race مسابقه: مرحله اصلی هر گرندپری که بعدظهر یکشنبه به وقت محلی در پیست های مورد تایید فیا برگزار میگردد. مدت زمان برگزاری هر ریس با توجه به طول پیست و تعداد دورها کمتر از 2 ساعت است.ممکن است بدلیل بارش باران یا نشان دادن پرچم قرمز مسابقه متوقف گشته و دوباره از سرگرفته شود اما زمان برگزاری هر مسابقه نمیتواند بیشتر 4 ساعت باشد.در پایان 4 ساعت اگر بیش از 75% تعداد دورها طی شده باشد رانندگان بر اساس رتبه خود امتیازات کامل دریافت میکنند در غیر این صورت هر راننده نیمی از امتیازات جایگاه خود را کسب می کند.

Lap: هر یک دور پیرامون پیست که از خط شروع آغاز و به خط پایان منتهی می شود.

Lap Time لپ تایم: زمان هر دور پیست 

Formation Lap, Warm up Lap: دور قبل از شروع برای گرم کردن تایرها و قرارگیری رانندگان در جایگان استارت خود.

Installation Lap: دور اول هر مرحله تمرین یا مسابقه که برای کنترل کردن قسمت های مختلف اتومبیل انجام می گیرد.

Out Lap: دوری که پس از خروج از پیت استاپ انجام می گردد.

In Lap: دوری که قبل از ورود به پیت استاپ انجام می گردد.

Pit Lap: دوری در مسابقه که شامل پیت استاپ است.تشکیل شده از زمان پیت استاپ و زمان طی کردن دور پیست.اختلاف زمان های خروج و ورودی منطقه پیت گاه به چند ثانیه رسیده و در تعیین سرنوشت مسابقه نقش کلیدی دارند.

Points امتیازات: راننده های جایگاه اول تا دهم به ترتیب 25،18،15،12،10،8،6،4،2،1   امتیاز کسب می کنند.

Circuit پیست: میدان برگزاری مسابقه که باید  مورد تایید فیا قرارگرفته و  مسئولین آن با FOM  صاحب امتیاز مالی مسابقات فرمول 1 از نظر مالی به توافق برسند.

Sector سکتو: هر پیست از نظر زمانی به 3 قسمت تقریبا مساوی تقسیم میگردد که سکتور1 بخش ابتدایی پیست شامل خط استارت ،سکتور2 بخش میانی پیست و سکتور3 بخش پایانی پیست را تشکیل میدهند. هر پیست و هر سکتور از پیچ های مختلف با کاراکترهای متفاوت تشکیل میشود که تیم ها با توجه به مجموع پیچ های تشکیل دهنده پیست میباید بهترین تنظیمات اتومبیل را انجام دهند.

Start استارت: شروع مسابقه که با خاموش شدن 5 چراغ قرمز و روشن شدن چراغ سبز اعلام میگردد. هر راننده با توجه به چسبندگی پیست و با کمک مهندس خود بهترین تنظیم سیستم کلاچ را انتخاب میکند تا با کمترین هرزگردی تایرها و بیشترین شتاب ممکن استارت نماید.

Jump Start: چنانچه راننده ای قبل از روشن شدن چراغ سبز اقدام به حرکت کند دچار خطای جامپ استارت شده و جریمه Drive Trough Penalty را دریافت می کند.

Drive trough penalty: راننده خطا کار باید وارد منطقه پیت استاپ شده و طول آن را با محدودیت سرعت مشخص شده طی نماید.این جریمه از نظر زمانی نزدیک به 20 ثانیه به طول می انجامد.

Clean Side ,Dirty side: قسمت تمیز  و کثیف پیست: در شروع مسابقه راننده صاحب پل پوزیشن و سایر رده های فرد از قسمت تمیز پیست که بخشی از Racing Line بوده و بدلیل حرکت اتومبیلها در آن از گرد و غبار تمیز گشته و لایه لاستیک بر روی آن تشکیل شده استارت میکنند.قسمت تمیز پیست بدلیل عاری از گرد و غبار بودن دارای چسبندگی بهتر بوده و سبب استارت بهتر اتومبیل می گردد.