در شرایطی که خودروسازان نیمه دولتی کشور رفته رفته خود را آماده اجرای قراردادهای خارجی شان می‌کنند، شرکت‌های بخش خصوصی هنوز در پیچ و خم مذاکره با کاندیداهای همکاری مشترک شان هستند.
فرصتی که توافق هسته‌ای و برجام در اختیار خودروسازی ایران قرار داد، علاوه‌بر خودروسازان بزرگ و نیمه دولتی کشور، شرکت‌های بخش خصوصی را نیز بر آن داشت تا در مسیر تغییر شرکای خارجی افتاده و به اصطلاح پوست‌اندازی کنند.بر این اساس و با فراهم شدن شرایط سیاسی، خصوصی‌ها مذاکرات خود را با خودروسازان اغلب بزرگ دنیا آغاز کردند،
تا جایی که گفته می‌شود تا به امروز حضور برخی خودروسازان معتبر جهان در بخش خصوصی صنعت خودرو ایران تقریبا قطعی شده است.اگرچه خودروسازان خصوصی در این مدت به‌صورت چراغ خاموش مذاکرات خود را پیش بردند، با این حال منابع آگاه و حتی برخی مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت تلویحا نام برخی خودروسازان خارجی را که قرار است میهمان بخش خصوصی شوند، اعلام کرده‌اند.
در این بین، از خودروسازانی مانند فولکس واگن آلمان، هیوندای موتور، اشکودای جمهوری چک و نیسان ژاپن به‌عنوان گزینه‌های همکاری مشترک با خودروسازان خصوصی ایران یاد می‌شود که به‌نظر می‌رسد تا اینجای کار، حضور فولکس و هیوندای تقریبا نهایی شده است.بنابر اخبار غیر‌رسمی، ترکیب جدید در خودروسازی خصوصی کشور به این شکل خواهد بود که فولکس واگن آلمان با گروه صنعتی ماموت، هیوندای موتورز با کرمان موتور و نیسان با گروه بهمن همکاری خواهند کرد.
همچنین گفته می‌شود یکی از واردکنندگان قدیمی کشور که هم‌اکنون واردات هیوندای و کیا را بر عهده دارد، سودای تولید اشکودا در ایران را داشته و مذاکراتی در همین مورد با این خودروساز انجام داده است. در میان موارد ذکر شده اما مورد آخر یعنی اشکودا، تنها در حد حرف بوده و کارشناسان بعید می‌دانند این خودروساز برنامه‌ای برای تولید در ایران داشته باشد، هرچند ورود خودروهای اشکودا به کشور، دور از ذهن نیست.اما پیش از آنکه به مرور مذاکرات و ترکیب احتمالی خودروسازان خصوصی و شرکای آینده‌شان بپردازیم، ابتدا نگاهی می‌اندازیم به وضع تولید محصولات سواری در خودروسازی بخش خصوصی، تا مشخص شود خصوصی‌ها هم‌اکنون در چه وضعی قرار دارند.
آمار تولید ناامیدکننده خصوصی‌ها
بنابر آماری که وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده، خودروسازان خصوصی کشور در مجموع 49 هزار و 588 دستگاه محصول سواری را در هفت ماه امسال به تولید رسانده‌اند. این آمار نشان می‌دهد خصوصی‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 2/ 1 درصد کاهش تولید را تجربه کرده‌اند. براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، پنج شرکت بخش خصوصی شامل «مدیران خودرو»، «راین خودرو»، «گروه بهمن»، «کرمان موتور» و «دیار خودرو»، طی هفت ماه سال جاری در حوزه سواری خودروسازی خصوصی کشور فعال بوده‌اند که در این بین، مدیران خودرو بیشترین و دیارخودرو کمترین حجم تولید را داشته‌اند.طبق آمار، «مدیران خودرو» با تیراژ 28 هزار و 444 دستگاهی توانسته رشد حدودا 61 درصدی را در مقایسه با هفت ماه سال گذشته به خود اختصاص دهد و تنها سواری ساز بخش خصوصی باشد که افزایش تولید را به خود می‌بیند. این شرکت انواع مدل‌های ام‌وی‌ام و چری را تولید می‌کند و ظاهرا قصد دارد در پسابرجام نیز با چینی‌ها به راه خود در بازار ایران ادامه دهد.پس از این شرکت، «دیار خودرو» با تولید 93 دستگاهی سابرینا طی هفت ماه سال جاری، کاهش تولیدی 50 درصدی را به نام خود ثبت کرده است. این شرکت نیز ظاهرا تنها گزینه همکاری‌اش، شرکت چینی گریت وال است و بس.
اما «کرمان موتور» که سال گذشته روند رو به رشدی داشت با تولید 18 هزار و 207 دستگاه خودرو طی هفت ماه نخست سال جاری، افت حدودا 35 درصدی را تجربه کرده است. این شرکت لیفان و جک را تولید می‌کند و این در حالی است که به جز مدل‌های X50 و 820، سایر محصولات تولیدی اش با کاهش تیراژ در هفت ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو شده‌اند. آمار تولید کرمان موتور در حالی کاهشی شده که به اعتقاد برخی کارشناسان، این روند نزولی، عمدی بوده و در راستای مشارکت جدید این خودروساز با شرکت‌های خارجی است. به‌عبارت بهتر، گویا مسوولان کرمان موتور قصد دارند با کاهش تیراژ محصولات چینی‌شان، جا را برای ورود خودروهای جدید که به احتمال زیاد کره‌ای هستند، باز کنند.
پس از کرمان‌موتور اما تیراژ دو هزار و 212 دستگاهی «گروه بهمن» طی هفت ماه امسال نتوانسته مانع کاهش تولید این خودروساز شود. گروه بهمن در حال حاضر مزدا3، لندمارک و آسا را مونتاژ می‌کند و آمارها نشان می‌دهند در مقایسه با بازه زمانی سال 94معادل 6/ 17 درصد از تیراژ این شرکت کاسته شده است. آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت اما از کاهش تولید در راین خودرو نیز حکایت دارند. بر این اساس، تیراژ 632 دستگاهی این خودروساز، کاهش تولید 5/ 62 درصدی راینی‌ها را در پی داشته است. راین خودرو در حال حاضر تنها به تولید ولیکس مشغول است، حال آنکه روزگاری هیوندای اوانته و ورنا مونتاژ می‌کرد و در حال حاضر نیز به‌دنبال شراکتی جدید با دوست سابق کره‌ای‌اش است.
ورود خودروساز آلمانی
اولین نامی که در ماجرای مذاکرات خودروسازان خصوصی کشور با خارجی‌ها بر سر زبان‌ها افتاد، فولکس واگن بود، غول صنعت خودرو جهان که هم‌اکنون پای میز مذاکره با گروه صنعتی ماموت نشسته است.آن طور که منابع آگاه می‌گویند و برخی مسوولان خودروسازی کشور نیز تایید می‌کنند، این دو با یکدیگر به توافق نهایی رسیده و قرار است همکاری مشترک شان را در آینده‌ای البته شاید نه چندان نزدیک آغاز کنند.به گفته یک مقام مسوول در وزارت صنعت، معدن و تجارت، فولکس و این شرکت خصوصی تا پایان امسال تفاهم‌نامه یا قرارداد همکاری مشترک با یکدیگر را امضا خواهند کرد و بر این اساس قرار است سایت مربوط به تولید محصولات خودروساز آلمانی، با سرمایه‌گذاری دو طرف ساخته شود.
این البته در حالی است که زمزمه‌هایی هم مبنی‌بر چرخش فولکس واگن از گروه صنعتی ماموت به سمت کرمان موتور به گوش می‌رسد و گفته می‌شود با توجه به تجربه قبلی همکاری میان گروه خودروسازی کرمان و فولکس، این دو قصد احیای شراکت شان را پس از چند سال وقفه دارند. با این حال هنوز هم از ماموت به‌عنوان گزینه اصلی مشارکت با فولکس واگن یاد می‌شود، هرچند کرمانی‌ها نیز پیگیر همکاری دوباره با این خودروساز معتبر جهان هستند. فولکس ابتدا قرار بود با ایران خودرو فعالیتی مشترک را آغاز کند که ناگهان مسیر این دو از یکدیگر جدا و هر کدام به سراغ شریکی دیگر رفتند.
بازگشت غول کره‌ای
اما پیگیری کرمان موتور برای مشارکتی جدید با فولکس واگن در حالی است که ظاهرا این شرکت تمرکز اصلی خود را روی مذاکره با هیوندای موتور گذاشته و هدف اصلی اش همکاری مشترک با این غول کره‌ای است.هیوندای تا قبل از تحریم‌ها با گروه خودروسازی کرمان همکاری داشت و در شرکتی به نام راین خودرو، آوانته و ورنا مونتاژ می‌کرد، اما نتوانست مقابل فشارهای خارجی دوام آورده و در ایران بماند. با لغو تحریم‌ها اما ظاهرا هر دو طرف تمایل خود به همکاری دوباره را بروز داده و مذاکراتی با یکدیگر داشته‌اند.
اگرچه گفته می‌شود حضور هیوندای در بخش خصوصی خودروسازی ایران تقریبا نهایی شده، با این حال هنوز مشخص نیست که دقیقا کدام یک از خودروسازان وابسته به گروه کرمان خودرو، میزبان این چشم بادامی خواهد شد.گویا هنوز بر سر اینکه کرمان موتور محصولات هیوندای را مونتاژ کند یا راین خودرو، اختلاف نظرهایی میان طرفین وجود دارد و هر کدام، خودروساز کره‌ای را حق خود می‌دانند. با این حال مذاکرات با هیوندای مثبت بوده و این خودروساز کره‌ای راه چندانی تا حضور دوباره در ایران ندارد.
مانع آمریکایی
به سراغ گروه بهمن برویم، خودروسازی که حالا با واگذاری سهامش به یکی از قطعه‌سازان بزرگ داخلی، به‌دنبال افزایش سهم در بازار به واسطه مشارکت با خودروسازان معتبر دنیا است. علاوه‌بر مزدا که از قدیم با گروه بهمن همکاری داشته، ظاهرا مدیران جدید این شرکت به‌دنبال مشارکت با دیگر خودروساز ژاپنی یعنی نیسان نیز هستند.بر این اساس، گویا مذاکرات جسته و گریخته‌ای نیز میان دو طرف بر سر همکاری مشترک انجام شده است، با این حال نیسان با توجه به موقعیت حساسی که در بازار آمریکا دارد، فعلا چندان روی خوش به حضور گسترده در ایران نشان نداده است. در کنار نیسان البته مزدا نیز جزو گزینه‌های اصلی گروه بهمن برای همکاری مشترک است، شرکتی که همین حالا نیز با بهمنی‌ها مشارکت دارد، منتها همکاری دو طرف صرفا به مونتاژ منتهی است. بر این اساس، گروه بهمن بدش نمی‌آید همکاری با مزدا را به‌عنوان یکی از خودروسازان معتبر دنیا، وارد فازی جدید کرده و مشارکت با این خودروساز ژاپنی را عمیق‌تر کند.
منبع: دنیای اقتصاد