چرا رانندگان جوان رغبتی برای ورود به عرصه حمل‏ ونقل ندارند؟

«مجله ماشین» - مدتی است مشکلاتی در دورنمای چرخه حمل و نقل و اینکه رانندگان کامیون و انواع خودروی سنگین با چه چالش‏هایی در آینده روبه‏رو خواهند شد مطرح شده است... به زودی در بسیاری از کشورهای جهان به‏خصوص اروپا،کمبود اساسی راننده به‏وجود خواهد آمد. مثلا رانندگان حرفه‏ای انواع کامیون و کشنده در کشور آلمان، به‏گونه‏ای پیوسته در حال کهنسال شدن هستند و تعداد رانندگان جوانی که وارد این عرصه می‏شوند، به اندازه‏ای نیست که این کسری را جبران کند. حال این سؤال پیش می‏آید که چرا رانندگان جوان چندان رغبتی برای ورود به این عرصه ندارند و پیامدهای چنین عدم تمایلی روی بخش‏های مختلف صنعتی چیست؟ باید دید چه انگیز‏ه‏هایی برای رانندگان حرفه‏ای کامیون در آینده وجود خواهد داشت و انتظارات آنها چگونه خواهد بود؟ برای پاسخ به این ابهامات پروفسور Dirk Lohr از شرکت ZF آلمان مطالعات جامعی داشته است که چکیده ای از آن در پی می آید. 

آموزش ناکافی

در میان کارشناسان صنعت، توافق وسیع و جامعی وجود دارد مبنی بر اینکه صنعت به‏طور کلی مرتبط با آموزش است. مشکلی که به‏گونه‏ای مستقیم روی آموزش تأثیر می‏گذارد، ساختار سازمانی شرکت‏های حمل و نقل است، به‏طوری‏که براساس آمار موجود، تعداد کارکنان 86 درصد شرکت‏های حمل و نقل امروزی آلمان، کمتر از 20 نفر بوده و در طول سال 2013 از هر دو کمپانی و شرکت حمل و نقل به‏طور میانگین، فقط یکی از آنها دوره‏های آموزشی را گذرانده‏اند.

آنچه که مسلم است اینکه حجم حمل و نقل جاده‏ای در آینده رو به گسترش خواهد گذاشت و بنابراین بهره‏گیری از منابع موجود از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. در آینده رانندگان باید تمرکزشان فراتر از فقط راندن باشد و دیدگاه‏های جدیدی مورد نیاز است. 

هزینه‏‏ها و تمهیداتی برای استخدام

در بخش‏های تخصصی، رانندگان کماکان فعالیت‏های مختلفی مانند جابه‏جایی محصولات و قطعات مونتاژ شده انجام می‏دهند. خدمه حمل و نقل در آلمان در آینده درآمد بیشتری خواهند داشت و در این مورد کارشناسان متفق‏القول هستند. اما دستمزد رانندگان و استخدام رانندگان جوان، چگونه خواهد بود؟ 

برنامه‏ریزی می‏تواند تأثیر زیادی روی خدمات حمل و نقل بگذارد. نتایج تحقیقات به عمل آمده از رانندگان که شامل 2200 پرسشنامه از 2200 راننده بود عبارت هستند از: میانگین سن رانندگان کامیون و کشنده در آلمان 47 سال بوده و جالب است بدانید فقط 2 سال پیش این میانگین اندکی کمتر از 46 سال بود. از میان رانندگان مورد پرسش قرار گرفته فقط 13 درصد آنها سنی کمتر از 35 سال داشتند و بنابراین این آمار نشانگر آن است که رانندگان حرفه‏ای در حال پیر شدن هستند. 

به موازات این موضوع، نحوه و شرایط اعطای گواهینامه‏های رانندگی نیز در حال تغییر است و در مجموع فقط 11 درصد گواهینامه‏های رانندگی انواع کامیون و کشنده مورد پشتیبانی مالی کارفرمایان قرار گرفته، در حالی که این نسبت بعد از سال 2009 بالاتر و حدود 35 درصد بود.

تقسیم‏بندی رانندگان براساس شخصیت

به منظور تشریح هر چه بهتر انگیزه‏های رانندگان و علایق آنها در رابطه با آینده حمل و نقل، چهارگونه شخصیتی مختلف، بعد از انجام مصاحبه با آنان توسط کارشناسان صنعتی، تشخیص داده شده که عبارتند از: 

- راننده حرفه‏ای یا راننده‏ای که پیشه اصلی او رانندگی است. Vocational))

- راننده آرمانی یا راننده‏ای که بیشتر براساس جاه‏طلبی و یا تمایل رانندگی می‏کند. Aspirational 

- راننده خردمند یا راننده‏ای که کار را رانندگی با خرد و دوراندیشی انجام می‏دهد. Rational

- راننده اتفاقی یا راننده‏ای که مقطعی (بنا به مورد) به کار حمل و نقل می‏پردازد. Accidental

در جایی که رانندگان گروه اول یا حرفه‏ای بیشترین زمان را به رانندگی می‏پردازند و ساعت‏های رانندگی آنها به مراتب بالاتر از میانگین است، رانندگان گروه سوم پائین‏تر از میانگین برای رانندگی زمان صرف می‏کنند. در گروه اول لذت بردن از رانندگی به‏عنوان یک انگیزه در بین رانندگان مطرح است اما همین در رانندگان خردمند (گروه سوم)، جایگاه پایین‏تری دارد. در بررسی‏های به عمل آمده از کارآموزان رانندگی بیش از 700 پرسش‏نامه قابل استناد جمع‏آوری شد، یعنی تقریباً از هر 10 کارآموز رانندگی در آلمان یکی از آنها در این پرسش و پاسخ شرکت کرد. 

عوامل تأثیرگذار روی رانندگان جوان شامل تغییر در ارزش‏ها و گرایش نسل جوان است. امروزه عوامل و پارامترهایی که از نظر نسل جوان ارزش تلقی می‏شوند به‏خصوص در انتخاب حرفه عبارتند از: امنیت شغلی، تعیین دستمزد براساس کارآیی، موقعیت‏های شغلی تأثیرگذار، شکل، نوع و نحوه رشد و ارتقاء در دوره شغلی و بالاخره ایجاد تعادل مناسب در سبک زندگی.

چنانچه فقط کارآموزانی را در نظر بگیریم که تمایل به کار در صنعت حمل و نقل دارند که (77 درصد افراد مورد مصاحبه) حدود 70 درصد آنها امیدوار هستند در آینده و پس از اخذ گواهینامه رانندگی، در حمل و نقل محلی مشغول کار شوند. از نقطه نظر کارآموزان رانندگی کامیون و انواع کشنده در آلمان، دلایل اصلی وجود تصویر ضعیف از این حرفه در بازار، ناشی از جنبه‏های اجتماعی آن بوده و مشخصاً به مواردی که اشاره می‏کنند عبارتند از ساعات کار که معمولاً مورد پسند افراد خانواده نیست و زمان‏های نامناسب و نامنظم فراغت از کار.

در دوره آموزش، نوعی آرمان‏زدایی و دل‏سردی در بین کارآموزان به‏وجود می‏آید. 43 درصد رانندگان در مراحل ابتدایی آموزش، آن را جالب و جذاب می‏دانند اما در سومین سال آموزش، این میزان کاهش پیدا کرده و به 17 درصد می‏رسد. البته این موضوع می‏تواند مربوط به سطح استانداردهای آموزشی باشد که توسط کمپانی‏ها ارائه می‏شود.

اهمیت شخصیت‏ رانندگان کامیون

با ادغام نتایج به‏دست آمده، این امکان وجود دارد که بتوان نتیجه‏گیری مشخصی در مورد آینده با توجه به گونه‏های مختلف شخصیتی رانندگان به‏دست آورد. رانندگان گروه اول به حیات خود ادامه خواهند داد، گرچه نقش آنها روز به روز در صنعت حمل و نقل کمتر خواهد شد چون علاقه‏مند بی‏قید و شرط نسبت به این حرفه در میان رانندگان جوان روز به روز کمتر و کمتر می‏شود. 

علاوه بر این، توسعه صنعتی شدن، حرفه رانندگی را برای رانندگان حرفه‏ای کمتر جذاب می‏کند و حوزه فعالیتی که برای آنها ارجح بوده عبارت است از حمل و نقل بین‏المللی، خارج از برنامه‏ریزی که به آن Tramp Trade نیز می‏گویند که این نحوه حمل کالا در بین رانندگان اروپای شرقی از جذابیت زیادی برخوردار است. در نتیجه پرداخت دستمزد یا همان کرایه حمل در چنین خودروهایی افزایش پیدا می‏کند. خدمات تخصصی حمل و نقل، نیازمند مهارت‏ها و تجهیزات اضافه بوده که در حوزه رانندگان حرفه‏ای در آینده است. 

برای رانندگان گروه دوم (آرمانی) صنعتی شدن جذاب است و آنان می‏توانند حوزه فعالیت بهتری داشته باشند، به خصوص در داخل مرزهای آلمان، که مورد تهدید رقبای خارج نیست.

برداشتن موانع حرفه‏ای شدن

از آنجایی که رانندگان گروه سوم به حرفه خود به‏عنوان یک کار و حرفه دیگر نگاه می‏کنند، برای آنها اولویت این است که ساعت‏های کاری منظم داشته باشند و بقیه ساعات روز را در خانه و کنار افراد خانواده بگذرانند. این‏گونه رانندگان، مشکلی با تعویض وسیله نقلیه ندارند، لذا صنعتی شدن حرفه رانندگی را برای آنها هم جذاب‏تر می‏کند. بنابراین رانندگان گروه سوم می‏توانند مناسب‏ترین گزینه در ایجاد یک شبکه حمل و نقل حتی با برنامه کاری فشرده باشند. این رانندگان برای فورواردرها و شرکت‏های حمل و نقل شایسته بوده، به‏طوری‏که آنها می‏توانند با خیال راحت شبکه خود را گسترش دهند، بدون آنکه نیاز به جذب و استفاده از رانندگان گروه اول و دوم داشته باشند.

بنابراین برداشتن هر چه بیشتر موانع، به منظور حرفه‏ای کردن هر چه بیشتر صنعت حمل و نقل اهمیت زیادی دارد، چرا که نه تنها باعث اصلاح برداشت و تعبیر عامل از این حرفه می‏شود بلکه نگاه به آن را در اجتماع تغییر می‏دهد. رانندگان گروه چهارم که به اجبار یا به طور مقطعی به این حرفه روی آورده‏اند، در هنگام استخدام نمی‏توانند گزینه خوبی به‏خصوص در زمینه توسعه دادن باشند، چرا که غیرقابل پیش‏بینی هستند. آنان بیشتر به دنبال اشتغال پایدار و امنیت شغلی هستند، تا موارد دیگر.

خدمات ترانسپورت در اروپا

در نمودار حجم بار جابه‏جا شده در سال 2010 و پیش‏بینی حجم جابه‏جایی در سال 2030 به نمایش در آمده که در قسمت بالا که حمل و نقل جاده‏ای است، میزان آن در سال 2010 بالغ بر 959/1 میلیارد تن کیلومتر بوده که پیش‏بینی می‏شود در سال 2030 به 2824 میلیارد تن کیلومتر برسد.

در قسمت میانی که حمل و نقل ریلی است، میزان آن در سال 2010 بالغ بر 426 میلیارد تن کیلومتر بوده که پیش‏بینی می‏شود در سال 2030 به 466 میلیارد تن کیلومتر برسد.

در قسمت پائین که حمل و نقل دریایی است، میزان آن در سال 2010 بالغ بر 300 میلیارد تن کیلومتر بوده که پیش‏بینی می‏شود در سال 2030 به 355 میلیارد تن کیلومتر برسد.

40 درصد رانندگان امروزی کامیون در کشور آلمان، طی 10 سال آینده بازنشسته می‏شوند.